MySQL Veritabanı Kurulumu ve Yönetimi

MySQL veritabanı kurulumu, yapılandırması, yedekleme, performans optimizasyonu ve güvenlik ayarları. Veritabanı yöneticileri için kapsamlı rehber.

7 min read
1.297 words

MySQL Veritabanı Kurulumu ve Yönetimi#

MySQL, dünya çapında en yaygın kullanılan açık kaynak ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir. Bu rehberde MySQL kurulumu, yapılandırması ve yönetimi konularını detaylı olarak ele alacağız.

MySQL Kurulumu#

Ubuntu/Debian Sistemlerde Kurulum#

# Paket listesini güncelle
sudo apt update

# MySQL Server kurulumu
sudo apt install mysql-server

# MySQL güvenlik yapılandırması
sudo mysql_secure_installation

# MySQL servisini başlat ve etkinleştir
sudo systemctl start mysql
sudo systemctl enable mysql

# MySQL durumunu kontrol et
sudo systemctl status mysql

CentOS/RHEL Sistemlerde Kurulum#

# MySQL repository ekle
sudo yum install mysql-server

# Alternatif: MariaDB (MySQL fork)
sudo yum install mariadb-server mariadb

# Servisi başlat
sudo systemctl start mysqld
sudo systemctl enable mysqld

# Root şifresini öğren (MySQL 8.0+)
sudo grep 'temporary password' /var/log/mysqld.log

İlk Yapılandırma#

Root Kullanıcısı Ayarları#

# MySQL'e root olarak bağlan
sudo mysql

# Root şifresini değiştir
ALTER USER 'root'@'localhost' IDENTIFIED WITH mysql_native_password BY 'YeniGüçlüŞifre123!';

# Değişiklikleri uygula
FLUSH PRIVILEGES;

# Çıkış
EXIT;

Yeni Kullanıcı Oluşturma#

-- Yeni veritabanı oluştur
CREATE DATABASE uygulama_db;

-- Yeni kullanıcı oluştur
CREATE USER 'uygulama_user'@'localhost' IDENTIFIED BY 'GüçlüŞifre123!';

-- Kullanıcıya yetki ver
GRANT ALL PRIVILEGES ON uygulama_db.* TO 'uygulama_user'@'localhost';

-- Sadece okuma yetkisi ver
GRANT SELECT ON uygulama_db.* TO 'readonly_user'@'localhost';

-- Yetkilerini yenile
FLUSH PRIVILEGES;

MySQL Yapılandırması#

Ana Yapılandırma Dosyası (/etc/mysql/mysql.conf.d/mysqld.cnf)#

[mysqld]
# Temel ayarlar
user = mysql
pid-file = /var/run/mysqld/mysqld.pid
socket = /var/run/mysqld/mysqld.sock
port = 3306
basedir = /usr
datadir = /var/lib/mysql
tmpdir = /tmp

# Bağlantı ayarları
bind-address = 127.0.0.1
max_connections = 200
connect_timeout = 60
wait_timeout = 600
max_allowed_packet = 64M
thread_cache_size = 128
sort_buffer_size = 4M
bulk_insert_buffer_size = 16M
tmp_table_size = 32M
max_heap_table_size = 32M

# MyISAM ayarları
myisam_recover_options = BACKUP
key_buffer_size = 128M
table_open_cache = 400
myisam_sort_buffer_size = 512M
concurrent_insert = 2
read_buffer_size = 2M
read_rnd_buffer_size = 1M

# InnoDB ayarları
innodb_buffer_pool_size = 256M
innodb_log_buffer_size = 8M
innodb_file_per_table = 1
innodb_open_files = 400
innodb_io_capacity = 400
innodb_flush_method = O_DIRECT

# Logging
log_error = /var/log/mysql/error.log
slow_query_log = 1
slow_query_log_file = /var/log/mysql/slow.log
long_query_time = 2
log_queries_not_using_indexes = 1

# Binary logging (replication için)
server-id = 1
log_bin = /var/log/mysql/mysql-bin.log
binlog_format = ROW
expire_logs_days = 10
max_binlog_size = 100M

# Güvenlik
local-infile = 0

Yapılandırma Değişikliklerini Uygulama#

# Yapılandırmayı test et
sudo mysqld --help --verbose | head -n 20

# MySQL'i yeniden başlat
sudo systemctl restart mysql

# Durumu kontrol et
sudo systemctl status mysql

Veritabanı Yönetimi#

Temel Veritabanı İşlemleri#

-- Veritabanlarını listele
SHOW DATABASES;

-- Veritabanı seç
USE veritabani_adi;

-- Tabloları listele
SHOW TABLES;

-- Tablo yapısını göster
DESCRIBE tablo_adi;

-- Tablo boyutlarını göster
SELECT 
    table_name AS "Tablo",
    ROUND(((data_length + index_length) / 1024 / 1024), 2) AS "Boyut (MB)"
FROM information_schema.TABLES 
WHERE table_schema = "veritabani_adi"
ORDER BY (data_length + index_length) DESC;

İndeks Yönetimi#

-- İndeks oluştur
CREATE INDEX idx_kullanici_email ON kullanicilar(email);

-- Composite indeks
CREATE INDEX idx_siparis_tarih_durum ON siparisler(tarih, durum);

-- Unique indeks
CREATE UNIQUE INDEX idx_urun_kod ON urunler(urun_kodu);

-- İndeksleri göster
SHOW INDEX FROM tablo_adi;

-- İndeks sil
DROP INDEX idx_kullanici_email ON kullanicilar;

Yedekleme ve Geri Yükleme#

mysqldump ile Yedekleme#

# Tek veritabanı yedekleme
mysqldump -u root -p veritabani_adi > yedek_$(date +%Y%m%d).sql

# Tüm veritabanlarını yedekle
mysqldump -u root -p --all-databases > tum_veritabanlari_$(date +%Y%m%d).sql

# Yapı ve veri ayrı yedekleme
mysqldump -u root -p --no-data veritabani_adi > yapi_$(date +%Y%m%d).sql
mysqldump -u root -p --no-create-info veritabani_adi > veri_$(date +%Y%m%d).sql

# Sıkıştırılmış yedek
mysqldump -u root -p veritabani_adi | gzip > yedek_$(date +%Y%m%d).sql.gz

# Uzak sunucuya yedekleme
mysqldump -u root -p veritabani_adi | ssh user@backup-server "cat > /backup/mysql_$(date +%Y%m%d).sql"

Geri Yükleme#

# Yedekten geri yükle
mysql -u root -p veritabani_adi < yedek_20240919.sql

# Sıkıştırılmış yedekten geri yükle
gunzip < yedek_20240919.sql.gz | mysql -u root -p veritabani_adi

# Yeni veritabanı oluşturarak geri yükle
mysql -u root -p -e "CREATE DATABASE yeni_veritabani;"
mysql -u root -p yeni_veritabani < yedek_20240919.sql

Otomatik Yedekleme Scripti#

#!/bin/bash
# /usr/local/bin/mysql_backup.sh

# Yapılandırma
DB_USER="root"
DB_PASS="şifre"
BACKUP_DIR="/backup/mysql"
DATE=$(date +%Y%m%d_%H%M%S)
RETENTION_DAYS=30

# Yedek dizinini oluştur
mkdir -p $BACKUP_DIR

# Veritabanlarını yedekle
for DB in $(mysql -u$DB_USER -p$DB_PASS -e "SHOW DATABASES;" | grep -Ev "(Database|information_schema|performance_schema|mysql|sys)")
do
    echo "Yedekleniyor: $DB"
    mysqldump -u$DB_USER -p$DB_PASS --single-transaction --routines --triggers $DB | gzip > $BACKUP_DIR/${DB}_${DATE}.sql.gz
done

# Eski yedekleri sil
find $BACKUP_DIR -name "*.sql.gz" -mtime +$RETENTION_DAYS -delete

echo "Yedekleme tamamlandı: $(date)"

Cron job ekle:

# Günlük 02:00'da yedekleme
0 2 * * * /usr/local/bin/mysql_backup.sh >> /var/log/mysql_backup.log 2>&1

Performans Optimizasyonu#

Slow Query Log Analizi#

# Slow query log'u etkinleştir
mysql -u root -p -e "SET GLOBAL slow_query_log = 'ON';"
mysql -u root -p -e "SET GLOBAL long_query_time = 2;"

# Slow query'leri analiz et
mysqldumpslow /var/log/mysql/slow.log

# En yavaş 10 sorguyu göster
mysqldumpslow -s t -t 10 /var/log/mysql/slow.log

Query Optimizasyonu#

-- Query execution plan
EXPLAIN SELECT * FROM kullanicilar WHERE email = '[email protected]';

-- İndeks kullanımını kontrol et
SHOW INDEX FROM kullanicilar;

-- Tablo istatistiklerini güncelle
ANALYZE TABLE kullanicilar;

-- Tablo optimizasyonu
OPTIMIZE TABLE kullanicilar;

InnoDB Buffer Pool Optimizasyonu#

-- Buffer pool durumunu kontrol et
SHOW ENGINE INNODB STATUS\G

-- Buffer pool hit ratio
SELECT 
  (1 - (Innodb_buffer_pool_reads / Innodb_buffer_pool_read_requests)) * 100 
  AS buffer_pool_hit_ratio
FROM 
  (SELECT variable_value AS Innodb_buffer_pool_reads 
   FROM information_schema.global_status 
   WHERE variable_name = 'Innodb_buffer_pool_reads') AS reads,
  (SELECT variable_value AS Innodb_buffer_pool_read_requests 
   FROM information_schema.global_status 
   WHERE variable_name = 'Innodb_buffer_pool_read_requests') AS requests;

Güvenlik Yapılandırması#

Kullanıcı Yetki Yönetimi#

-- Kullanıcı yetkilerini kontrol et
SHOW GRANTS FOR 'kullanici'@'localhost';

-- Minimum yetki prensibi
REVOKE ALL PRIVILEGES ON *.* FROM 'kullanici'@'localhost';
GRANT SELECT, INSERT, UPDATE, DELETE ON uygulama_db.* TO 'kullanici'@'localhost';

-- IP tabanlı erişim kısıtlama
CREATE USER 'app_user'@'192.168.1.%' IDENTIFIED BY 'şifre';
GRANT SELECT ON uygulama_db.* TO 'app_user'@'192.168.1.%';

SSL/TLS Yapılandırması#

# SSL sertifikaları oluştur
sudo mysql_ssl_rsa_setup --uid=mysql

# MySQL yapılandırmasında SSL etkinleştir
echo "require_secure_transport = ON" >> /etc/mysql/mysql.conf.d/mysqld.cnf

# MySQL'i yeniden başlat
sudo systemctl restart mysql
-- SSL durumunu kontrol et
SHOW VARIABLES LIKE '%ssl%';

-- Kullanıcı için SSL zorunlu kıl
ALTER USER 'kullanici'@'localhost' REQUIRE SSL;

Firewall Yapılandırması#

# Sadece localhost'tan erişime izin ver
sudo ufw allow from 127.0.0.1 to any port 3306

# Belirli IP'den erişime izin ver
sudo ufw allow from 192.168.1.100 to any port 3306

# Firewall durumunu kontrol et
sudo ufw status

Monitoring ve Troubleshooting#

Sistem Durumu Kontrolü#

-- Aktif bağlantıları göster
SHOW PROCESSLIST;

-- Sistem değişkenlerini göster
SHOW VARIABLES LIKE '%connection%';

-- Sistem durumunu göster
SHOW STATUS LIKE '%connection%';

-- InnoDB durumu
SHOW ENGINE INNODB STATUS\G

Log Analizi#

# Error log kontrol
sudo tail -f /var/log/mysql/error.log

# Slow query log analizi
sudo mysqldumpslow -s c -t 10 /var/log/mysql/slow.log

# Binary log kontrol
sudo mysqlbinlog /var/log/mysql/mysql-bin.000001

Performans Metrikleri#

-- Bağlantı istatistikleri
SELECT 
    VARIABLE_NAME,
    VARIABLE_VALUE
FROM information_schema.GLOBAL_STATUS
WHERE VARIABLE_NAME IN (
    'Connections',
    'Max_used_connections',
    'Threads_connected',
    'Threads_running'
);

-- Query cache istatistikleri
SELECT 
    VARIABLE_NAME,
    VARIABLE_VALUE
FROM information_schema.GLOBAL_STATUS
WHERE VARIABLE_NAME LIKE 'Qcache%';

Replication Kurulumu#

Master Sunucu Yapılandırması#

# /etc/mysql/mysql.conf.d/mysqld.cnf
[mysqld]
server-id = 1
log_bin = /var/log/mysql/mysql-bin.log
binlog_format = ROW
binlog_do_db = uygulama_db
-- Replication kullanıcısı oluştur
CREATE USER 'repl_user'@'%' IDENTIFIED BY 'replication_password';
GRANT REPLICATION SLAVE ON *.* TO 'repl_user'@'%';

-- Master durumunu kaydet
SHOW MASTER STATUS;

Slave Sunucu Yapılandırması#

# /etc/mysql/mysql.conf.d/mysqld.cnf
[mysqld]
server-id = 2
relay-log = /var/log/mysql/mysql-relay-bin.log
-- Master'a bağlan
CHANGE MASTER TO
    MASTER_HOST='master_ip',
    MASTER_USER='repl_user',
    MASTER_PASSWORD='replication_password',
    MASTER_LOG_FILE='mysql-bin.000001',
    MASTER_LOG_POS=154;

-- Replication'ı başlat
START SLAVE;

-- Slave durumunu kontrol et
SHOW SLAVE STATUS\G

Sonuç#

MySQL veritabanı yönetimi, sistem yöneticileri için kritik bir beceridir. Bu rehberde ele aldığımız konular:

  • Kurulum ve temel yapılandırma
  • Kullanıcı ve yetki yönetimi
  • Yedekleme ve geri yükleme stratejileri
  • Performans optimizasyonu
  • Güvenlik yapılandırması
  • Monitoring ve troubleshooting
  • Replication kurulumu

Düzenli bakım, monitoring ve güvenlik güncellemeleri ile MySQL sunucunuzun güvenli ve performanslı çalışmasını sağlayabilirsiniz.

Related Posts