Apache Web Server Kurulumu ve Yönetimi#

Apache HTTP Server, dünya çapında en yaygın kullanılan web sunucularından biridir. Bu rehberde Apache kurulumu, yapılandırması ve yönetimi konularını detaylı olarak ele alacağız.

Apache Kurulumu#

Ubuntu/Debian Sistemlerde Kurulum#

# Paket listesini güncelle
sudo apt update

# Apache2 kurulumu
sudo apt install apache2

# Apache servisini başlat ve etkinleştir
sudo systemctl start apache2
sudo systemctl enable apache2

# Apache durumunu kontrol et
sudo systemctl status apache2

# Firewall ayarları
sudo ufw allow 'Apache Full'

CentOS/RHEL Sistemlerde Kurulum#

# Apache (httpd) kurulumu
sudo yum install httpd

# Servisi başlat ve etkinleştir
sudo systemctl start httpd
sudo systemctl enable httpd

# Firewall ayarları
sudo firewall-cmd --permanent --add-service=http
sudo firewall-cmd --permanent --add-service=https
sudo firewall-cmd --reload

Temel Apache Yapılandırması#

Ana Yapılandırma Dosyası#

Ubuntu/Debian: /etc/apache2/apache2.conf CentOS/RHEL: /etc/httpd/conf/httpd.conf

# Temel sunucu ayarları
ServerRoot "/etc/apache2"
PidFile ${APACHE_PID_FILE}
Timeout 300
KeepAlive On
MaxKeepAliveRequests 100
KeepAliveTimeout 5

# MPM (Multi-Processing Module) ayarları
<IfModule mpm_prefork_module>
    StartServers          8
    MinSpareServers       5
    MaxSpareServers      20
    ServerLimit         256
    MaxRequestWorkers   256
    MaxConnectionsPerChild   0
</IfModule>

# Güvenlik ayarları
ServerTokens Prod
ServerSignature Off

# Dizin ayarları
<Directory />
    Options FollowSymLinks
    AllowOverride None
    Require all denied
</Directory>

<Directory /var/www/>
    Options Indexes FollowSymLinks
    AllowOverride None
    Require all granted
</Directory>

# Log ayarları
ErrorLog ${APACHE_LOG_DIR}/error.log
LogLevel warn
LogFormat "%v:%p %h %l %u %t \"%r\" %>s %O \"%{Referer}i\" \"%{User-Agent}i\"" vhost_combined
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %>s %O \"%{Referer}i\" \"%{User-Agent}i\"" combined
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %>s %O" common

Modül Yönetimi#

# Mevcut modülleri listele
apache2ctl -M

# Modül etkinleştir
sudo a2enmod rewrite
sudo a2enmod ssl
sudo a2enmod headers

# Modül devre dışı bırak
sudo a2dismod autoindex

# Apache'yi yeniden yükle
sudo systemctl reload apache2

Virtual Host Yapılandırması#

Temel Virtual Host#

# /etc/apache2/sites-available/example.com.conf
<VirtualHost *:80>
    ServerName example.com
    ServerAlias www.example.com
    DocumentRoot /var/www/example.com/public_html
    
    # Log dosyaları
    ErrorLog ${APACHE_LOG_DIR}/example.com_error.log
    CustomLog ${APACHE_LOG_DIR}/example.com_access.log combined
    
    # Dizin ayarları
    <Directory /var/www/example.com/public_html>
        Options -Indexes +FollowSymLinks
        AllowOverride All
        Require all granted
    </Directory>
</VirtualHost>

SSL Virtual Host#

# /etc/apache2/sites-available/example.com-ssl.conf
<VirtualHost *:443>
    ServerName example.com
    ServerAlias www.example.com
    DocumentRoot /var/www/example.com/public_html
    
    # SSL ayarları
    SSLEngine on
    SSLCertificateFile /etc/ssl/certs/example.com.crt
    SSLCertificateKeyFile /etc/ssl/private/example.com.key
    SSLCertificateChainFile /etc/ssl/certs/example.com-chain.crt
    
    # SSL güvenlik ayarları
    SSLProtocol all -SSLv3 -TLSv1 -TLSv1.1
    SSLCipherSuite ECDHE-ECDSA-AES256-GCM-SHA384:ECDHE-RSA-AES256-GCM-SHA384
    SSLHonorCipherOrder on
    
    # HSTS header
    Header always set Strict-Transport-Security "max-age=63072000; includeSubDomains; preload"
    
    # Log dosyaları
    ErrorLog ${APACHE_LOG_DIR}/example.com_ssl_error.log
    CustomLog ${APACHE_LOG_DIR}/example.com_ssl_access.log combined
    
    <Directory /var/www/example.com/public_html>
        Options -Indexes +FollowSymLinks
        AllowOverride All
        Require all granted
    </Directory>
</VirtualHost>

# HTTP'den HTTPS'e yönlendirme
<VirtualHost *:80>
    ServerName example.com
    ServerAlias www.example.com
    Redirect permanent / https://example.com/
</VirtualHost>

Site Etkinleştirme#

# Site yapılandırmasını etkinleştir
sudo a2ensite example.com.conf
sudo a2ensite example.com-ssl.conf

# Yapılandırmayı test et
sudo apache2ctl configtest

# Apache'yi yeniden yükle
sudo systemctl reload apache2

SSL Sertifikası Kurulumu#

Let's Encrypt ile Ücretsiz SSL#

# Certbot kurulumu
sudo apt install certbot python3-certbot-apache

# SSL sertifikası al
sudo certbot --apache -d example.com -d www.example.com

# Otomatik yenileme testi
sudo certbot renew --dry-run

# Cron job ekle
echo "0 12 * * * /usr/bin/certbot renew --quiet" | sudo crontab -

Manuel SSL Sertifikası Kurulumu#

# Özel anahtar oluştur
sudo openssl genrsa -out /etc/ssl/private/example.com.key 2048

# CSR (Certificate Signing Request) oluştur
sudo openssl req -new -key /etc/ssl/private/example.com.key -out /tmp/example.com.csr

# Self-signed sertifika oluştur (test için)
sudo openssl x509 -req -days 365 -in /tmp/example.com.csr -signkey /etc/ssl/private/example.com.key -out /etc/ssl/certs/example.com.crt

.htaccess ve mod_rewrite#

Temel .htaccess Kullanımı#

# /var/www/example.com/public_html/.htaccess

# Rewrite engine etkinleştir
RewriteEngine On

# HTTPS'e yönlendirme
RewriteCond %{HTTPS} off
RewriteRule ^(.*)$ https://%{HTTP_HOST}%{REQUEST_URI} [L,R=301]

# www olmayan versiyona yönlendirme
RewriteCond %{HTTP_HOST} ^www\.(.*)$ [NC]
RewriteRule ^(.*)$ https://%1/$1 [R=301,L]

# Clean URL'ler
RewriteCond %{REQUEST_FILENAME} !-f
RewriteCond %{REQUEST_FILENAME} !-d
RewriteRule ^([^/]+)/?$ page.php?slug=$1 [L,QSA]

# Dosya uzantısını gizle
RewriteCond %{REQUEST_FILENAME} !-d
RewriteCond %{REQUEST_FILENAME} !-f
RewriteRule ^([^\.]+)$ $1.php [NC,L]

# Cache control
<IfModule mod_expires.c>
    ExpiresActive On
    ExpiresByType image/jpg "access plus 1 month"
    ExpiresByType image/jpeg "access plus 1 month"
    ExpiresByType image/gif "access plus 1 month"
    ExpiresByType image/png "access plus 1 month"
    ExpiresByType text/css "access plus 1 month"
    ExpiresByType application/pdf "access plus 1 month"
    ExpiresByType text/javascript "access plus 1 month"
    ExpiresByType application/javascript "access plus 1 month"
</IfModule>

# Gzip sıkıştırma
<IfModule mod_deflate.c>
    AddOutputFilterByType DEFLATE text/plain
    AddOutputFilterByType DEFLATE text/html
    AddOutputFilterByType DEFLATE text/xml
    AddOutputFilterByType DEFLATE text/css
    AddOutputFilterByType DEFLATE application/xml
    AddOutputFilterByType DEFLATE application/xhtml+xml
    AddOutputFilterByType DEFLATE application/rss+xml
    AddOutputFilterByType DEFLATE application/javascript
    AddOutputFilterByType DEFLATE application/x-javascript
</IfModule>

# Güvenlik headers
<IfModule mod_headers.c>
    Header always set X-Frame-Options "SAMEORIGIN"
    Header always set X-XSS-Protection "1; mode=block"
    Header always set X-Content-Type-Options "nosniff"
    Header always set Referrer-Policy "strict-origin-when-cross-origin"
</IfModule>

# Dosya erişimini engelle
<Files ~ "^\.">
    Order allow,deny
    Deny from all
</Files>

# Belirli dosya türlerini engelle
<FilesMatch "\.(htaccess|htpasswd|ini|log|sh|inc|bak)$">
    Order Allow,Deny
    Deny from all
</FilesMatch>

PHP Yapılandırması#

PHP-FPM ile Apache Entegrasyonu#

# PHP-FPM kurulumu
sudo apt install php-fpm

# Apache PHP-FPM modülünü etkinleştir
sudo a2enmod proxy_fcgi setenvif
sudo a2enconf php7.4-fpm

# Apache'yi yeniden başlat
sudo systemctl restart apache2

Virtual Host'ta PHP Yapılandırması#

<VirtualHost *:80>
    ServerName example.com
    DocumentRoot /var/www/example.com/public_html
    
    # PHP-FPM yapılandırması
    <FilesMatch \.php$>
        SetHandler "proxy:unix:/var/run/php/php7.4-fpm.sock|fcgi://localhost"
    </FilesMatch>
    
    # PHP dosyalarını doğrudan erişimden koru
    <Files ~ "\.php$">
        Require all granted
    </Files>
    
    <Directory /var/www/example.com/public_html>
        Options -Indexes +FollowSymLinks
        AllowOverride All
        Require all granted
        DirectoryIndex index.php index.html
    </Directory>
</VirtualHost>

Performans Optimizasyonu#

MPM (Multi-Processing Module) Ayarları#

# Prefork MPM (PHP mod_php için)
<IfModule mpm_prefork_module>
    StartServers          8
    MinSpareServers       5
    MaxSpareServers      20
    ServerLimit         256
    MaxRequestWorkers   256
    MaxConnectionsPerChild 4000
</IfModule>

# Worker MPM (daha iyi performans)
<IfModule mpm_worker_module>
    StartServers          3
    MinSpareThreads      75
    MaxSpareThreads     250
    ThreadsPerChild      25
    MaxRequestWorkers   400
    MaxConnectionsPerChild 0
</IfModule>

# Event MPM (en iyi performans)
<IfModule mpm_event_module>
    StartServers          3
    MinSpareThreads      75
    MaxSpareThreads     250
    ThreadsPerChild      25
    MaxRequestWorkers   400
    MaxConnectionsPerChild 0
</IfModule>

Cache Yapılandırması#

# mod_cache etkinleştir
LoadModule cache_module modules/mod_cache.so
LoadModule cache_disk_module modules/mod_cache_disk.so

# Cache ayarları
<IfModule mod_cache.c>
    CacheQuickHandler off
    CacheLock on
    CacheLockPath /tmp/mod_cache-lock
    CacheLockMaxAge 5
    CacheIgnoreHeaders Set-Cookie
</IfModule>

<IfModule mod_cache_disk.c>
    CacheRoot /var/cache/apache2/mod_cache_disk
    CacheDirLevels 2
    CacheDirLength 1
    CacheMaxFileSize 1000000
</IfModule>

# Statik dosyalar için cache
<LocationMatch "\.(css|js|png|jpg|jpeg|gif|ico|svg)$">
    CacheEnable disk
    ExpiresActive On
    ExpiresDefault "access plus 1 month"
</LocationMatch>

Güvenlik Yapılandırması#

Temel Güvenlik Ayarları#

# Sunucu bilgilerini gizle
ServerTokens Prod
ServerSignature Off

# Gereksiz modülleri devre dışı bırak
<IfModule mod_autoindex.c>
    Options -Indexes
</IfModule>

# Güvenlik headers
<IfModule mod_headers.c>
    Header always set X-Frame-Options "SAMEORIGIN"
    Header always set X-XSS-Protection "1; mode=block"
    Header always set X-Content-Type-Options "nosniff"
    Header always set Referrer-Policy "strict-origin-when-cross-origin"
    Header always set Content-Security-Policy "default-src 'self'"
</IfModule>

# Dosya yükleme sınırları
LimitRequestBody 10485760  # 10MB

# Timeout ayarları
Timeout 60
KeepAliveTimeout 5

mod_security Kurulumu#

# ModSecurity kurulumu
sudo apt install libapache2-mod-security2

# Modülü etkinleştir
sudo a2enmod security2

# Temel yapılandırma
sudo cp /etc/modsecurity/modsecurity.conf-recommended /etc/modsecurity/modsecurity.conf

# OWASP Core Rule Set indir
cd /tmp
wget https://github.com/coreruleset/coreruleset/archive/v3.3.0.tar.gz
tar -xzf v3.3.0.tar.gz
sudo mv coreruleset-3.3.0 /etc/modsecurity/crs
sudo cp /etc/modsecurity/crs/crs-setup.conf.example /etc/modsecurity/crs/crs-setup.conf

Log Yönetimi#

Custom Log Format#

# Detaylı log formatı
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %>s %O \"%{Referer}i\" \"%{User-Agent}i\" %D" combined_with_time
CustomLog ${APACHE_LOG_DIR}/access.log combined_with_time

# JSON format log
LogFormat "{ \"time\":\"%t\", \"remoteIP\":\"%a\", \"host\":\"%V\", \"request\":\"%U\", \"query\":\"%q\", \"method\":\"%m\", \"status\":\"%>s\", \"userAgent\":\"%{User-agent}i\", \"referer\":\"%{Referer}i\" }" json
CustomLog ${APACHE_LOG_DIR}/access_json.log json

Log Rotation#

# /etc/logrotate.d/apache2
/var/log/apache2/*.log {
    daily
    missingok
    rotate 52
    compress
    delaycompress
    notifempty
    create 644 root adm
    sharedscripts
    postrotate
        if /bin/systemctl status apache2 > /dev/null ; then \
            /bin/systemctl reload apache2 > /dev/null; \
        fi;
    endscript
}

Monitoring ve Troubleshooting#

Apache Status Modülü#

# mod_status etkinleştir
LoadModule status_module modules/mod_status.so

<Location "/server-status">
    SetHandler server-status
    Require local
    Require ip 192.168.1
</Location>

<Location "/server-info">
    SetHandler server-info
    Require local
</Location>

Performans İzleme#

# Aktif bağlantıları göster
sudo netstat -tulpn | grep :80

# Apache process'lerini izle
sudo ps aux | grep apache2

# Memory kullanımını kontrol et
sudo apache2ctl status

# Error log'u izle
sudo tail -f /var/log/apache2/error.log

# Access log analizi
sudo tail -f /var/log/apache2/access.log | grep -E "(404|500)"

Yaygın Sorunlar ve Çözümleri#

403 Forbidden Hatası

# Dizin izinlerini kontrol et
<Directory /var/www/example.com>
    Options +Indexes +FollowSymLinks
    AllowOverride All
    Require all granted
</Directory>

500 Internal Server Error

# Error log'u kontrol et
sudo tail -20 /var/log/apache2/error.log

# Syntax hatası kontrolü
sudo apache2ctl configtest

Yavaş Performans

# KeepAlive ayarları
KeepAlive On
MaxKeepAliveRequests 100
KeepAliveTimeout 2

# MPM ayarlarını optimize et
MaxRequestWorkers 400

Backup ve Restore#

Yapılandırma Yedekleme#

#!/bin/bash
# Apache yapılandırma yedekleme scripti

BACKUP_DIR="/backup/apache"
DATE=$(date +%Y%m%d_%H%M%S)

mkdir -p $BACKUP_DIR

# Yapılandırma dosyalarını yedekle
tar -czf $BACKUP_DIR/apache_config_$DATE.tar.gz \
    /etc/apache2/ \
    /var/www/ \
    /etc/ssl/

# SSL sertifikalarını yedekle
cp -r /etc/letsencrypt $BACKUP_DIR/letsencrypt_$DATE

echo "Apache yapılandırması yedeklendi: $DATE"

Sonuç#

Apache HTTP Server, doğru yapılandırıldığında güçlü ve esnek bir web sunucusudur. Bu rehberde ele aldığımız konular:

Temel kurulum ve yapılandırma
Virtual host yönetimi
SSL sertifikası kurulumu
mod_rewrite ve .htaccess kullanımı
PHP entegrasyonu
Performans optimizasyonu
Güvenlik yapılandırması
Log yönetimi ve monitoring

Düzenli bakım, güvenlik güncellemeleri ve performans izleme ile Apache sunucunuzun optimal çalışmasını sağlayabilirsiniz.

Apache Web Server Kurulumu ve Yönetimi